Nền kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục phát triển nhờ nền tảng vững chắc. Tuy nhiên, rủi ro đang xuất hiện trên thị trường tài chính.

Nền tảng kinh tế vững chắc

Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) sáng 25/5 tổ chức Hội thảo công bố báo cáo “Thị trường tài chính Việt Nam 2021 và triển vọng 2022” tại Hà Nội.

Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam Andrew Jeffries cho rằng, bất chấp những khó khăn, thách thức từ đại dịch Covid-19, thị trường tài chính của Việt Nam vẫn duy trì khả năng phục hồi trong năm 2021 và 2022 nhờ nền tảng kinh tế vững chắc.

Theo đại diện ADB, nền kinh tế Việt Nam dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ vào năm 2022 và dự kiến sẽ tăng trưởng cao hơn nữa vào năm 2023. Tuy nhiên, bối cảnh kinh tế toàn cầu và địa chính trị nhiều rủi ro và phức tạp hơn, giá cả hàng hóa và dịch vụ, đặc biệt là giá dầu toàn cầu tăng cao, sự gián đoạn của chuỗi giá trị toàn cầu, sự thu hẹp nhanh các chính sách tài khóa, tiền tệ của các nền kinh tế tiên tiến đã làm gia tăng áp lực lạm phát, khiến đà phục hồi kinh tế toàn cầu chậm lại và rủi ro tài chính - tiền tệ gia tăng.

ADB cho rằng, kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi tốt hơn trong năm 2022, tăng trưởng có thể đạt 5,5-6% (kịch bản cơ sở) và cao hơn trong năm 2023. Tuy nhiên, lạm phát tăng khá mạnh, có thể lên mức 3,8-4,2% năm 2022 và duy trì mức 4% năm 2023.

Thị trường tài chính Việt Nam năm 2022 cũng sẽ được hưởng lợi từ sự phục hồi kinh tế nhưng cũng có những bước điều chỉnh giảm điểm cùng với đà chung của chứng khoán thế giới, cùng với tác động từ những chính sách, biện pháp chấn chỉnh thị trường của Chính phủ và các cơ quan chức năng, thị trường được kỳ vọng sẽ phát triển ổn định, lành mạnh và bền vững hơn.

Đối với thị trường ngân hàng, lợi nhuận toàn ngành được kỳ vọng tăng trưởng bình quân khoảng 20-25% so với năm 2021 với tăng trưởng tín dụng dự kiến đạt mức 14-15%. Vấn đề hoàn thiện thể chế (gồm cả cơ chế xử lý nợ xấu, quản lý mô hình kinh doanh mới…), phối hợp chính sách kiểm soát ổn định vĩ mô (lạm phát, tỷ giá, mặt bằng lãi suất…), tăng vốn, chuyển đổi số và thực hiện Chương trình phục hồi của hệ thống ngân hàng sẽ tiếp tục được chú trọng.

Đối với TTCK, thị trường cổ phiếu dự báo sẽ có những điều chỉnh cần thiết, đi vào ổn định hơn, lành mạnh hơn, với VN-Index có thể tăng nhẹ (+ 8% đạt 1.610 điểm, theo kịch bản tích cực) hoặc giảm nhẹ (-4% về mức 1.440 điểm, theo kịch bản tiêu cực).

Khối lượng phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) dự kiến không đổi so với 2021 do quy mô đáo hạn TPCP thấp hơn so với các năm trước, góp phần làm giảm áp lực phát hành thêm TPCP để cơ cấu lại nợ công.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) dự báo sẽ tiếp tục phát triển theo hướng minh bạch, lành mạnh hơn khi các quy định được ban hành theo hướng chặt chẽ hơn cùng với tăng cường quản lý, giám sát để giảm bớt rủi ro cho các chủ thể tham gia thị trường.

Trong khi đó, thị trường bảo hiểm được dự báo duy trì đà tăng trưởng, với doanh thu phí bảo hiểm tăng khoảng 18-20%, trong đó bảo hiểm nhân thọ đóng vai trò là động lực chính cho tăng trưởng. Cùng với đó, quá trình hoàn thiện thể chế, chuyển đổi số, tài chính xanh được thúc đẩy; rủi ro hệ thống (nhất là tính lan tỏa giữa ngân hàng – chứng khoán – bảo hiểm – bất động sản) được quan tâm kiểm soát hơn, cũng là bước đi cần thiết nhằm ổn định, lành mạnh hóa thị trường.

Ổn định sau một năm tăng bùng nổ

Tuy nhiên, theo ông Andrew Jeffries, rủi ro đang xuất hiện trên thị trường tài chính. Các khoản nợ xấu dự kiến sẽ tăng nhanh sau khi một số chính sách điều tiết hết hiệu lực vào cuối năm 2021. Các vụ gian lận gần đây trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng cho thấy những khiếm khuyết trong quản trị doanh nghiệp và lỗ hổng pháp lý.

Thị trường ngân hàng cũng xuất hiện rủi ro như nợ xấu tiềm ẩn gia tăng, tội phạm tài chính tăng; TTCK sau giai đoạn phát triển nhanh đang có những điều chỉnh giảm điểm, xuất hiện thao túng giá, vi phạm công bố thông tin, cho vay ký quỹ tăng nhanh, nhà đầu tư dùng đòn bẩy tài chính nhiều, tâm lý đám đông dẫn dắt…v.v.

Những rủi ro này đã được các cơ quan quản lý nhận diện và đang có những chính sách, giải pháp khắc phục nhằm ổn định, lành mạnh hóa thị trường. Trong lĩnh vực bảo hiểm, tỷ lệ chi trả bảo hiểm dự báo sẽ tăng lên khi kinh tế phục hồi và tiến trình chuyển đổi số của ngành bảo hiểm còn chậm.

Tại hội thảo, các diễn giả, chuyên gia và đại biểu cũng đã đưa ra một số kiến nghị chính sách đối với Quốc hội, Chính phủ, NHNN và Bộ Tài chính và bản thân các định chế tài chính, trong đó nhấn mạnh vào nội dung tạo điều kiện để tổ chức tín dụng tăng vốn.

Các đại diện cũng kiến nghị hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, chính sách liên quan đến xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa thị trường cổ phiếu, thị trường TPDN; tăng cường quản lý rủi ro hệ thống tài chính; đẩy nhanh xây dựng thể chế, hành lang pháp lý cho quản lý, phát triển kinh tế số, tài chính - ngân hàng số; khuyến khích phát triển tài chính xanh như tín dụng xanh, trái phiếu xanh…

Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng vừa thống nhất với Chính phủ kéo dài áp dụng Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu trong bối cảnh kinh tế thế giới giai đoạn 2021-2025 được dự báo diễn biến khó lường, lạm phát gia tăng, xung đột Nga-Ukraine, dịch COVID - 19 vẫn còn ảnh hưởng và tác động tới kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam.

Nhiều doanh nghiệp trong nước gặp khó khăn, không trả được nợ ngân hàng, vì vậy nợ xấu có xu hướng tăng trong thời gian tới. Đến 31/12/2021, trường hợp đánh giá một cách thận trọng, tỉ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu ở mức cao (6,31%).

Ủy ban Kinh tế thống nhất với đề xuất của Chính phủ kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42 đến hết ngày 31/12/2023 và đưa nội dung này vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3.

Trong năm 2021, thị trường tài chính toàn cầu về cơ bản vẫn hoạt động an toàn, phục hồi và tăng trưởng tích cực, chỉ số chứng khoán (MSCI) toàn cầu tăng 18,5% năm 2021. Trong năm 2021, Việt Nam ghi nhận kinh tế phục hồi khá nhanh nhờ thay đổi chiến lược phòng chống dịch phù hợp, mở cửa trở lại từ đầu quý IV/2021. Tăng trưởng kinh tế quý IV/2021 đạt 5,22% (từ mức -6,02% quý 3/2021), giúp tăng trưởng cả năm đạt 2,58%, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp 1,84%.

Trong năm 2021, lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp niêm yết trên cả 3 sàn (HOSE, HNX, UPCOM) tăng 49,5%; lợi nhuận trước thuế của 29 ngân hàng thương mại (NHTM), chiếm đến 80% thị phần, tăng gần 32%, chi phí hoạt động giảm 15%, ngân hàng số tăng nhanh với dịch vụ mobile banking tăng 75% về lượng giao dịch, tăng 87% về giá trị giao dịch, tỷ lệ bao phủ nợ xấu tăng lên mức 152% (từ mức 105% năm 2020) trong khi ngành ngân hàng tiếp tục các chương trình cơ cấu lại nợ và hỗ trợ khách hàng chịu tác động bởi dịch Covid-19 (khoảng 52 nghìn tỷ đồng năm 2021 và 20-25 nghìn tỷ đồng năm 2022).

TTCK ghi nhận năm 2021 ấn tượng với chỉ số chứng khoán (VN-Index) tăng 35,7%, vốn hóa thị trường cổ phiếu tăng 48,4%, thanh khoản thị trường tăng 253%; huy động vốn qua TTCK đạt 757 nghìn tỷ đồng (tăng 62%), trong đó phát hành TPDN đạt 657 nghìn tỷ đồng, tăng 42% so với năm 2020; lượng nhà đầu tư mới đạt kỷ lục (1,5 triệu tài khoản), gấp gần 1,5 lần tổng số của 4 năm trước đó…v.v. Thị trường bảo hiểm duy trì đà tăng doanh thu (đạt 217 nghìn tỷ đồng năm 2021, tăng gần 19% so với mức tăng 14% năm 2020), lợi nhuận ròng của các công ty kinh doanh bảo hiểm niêm yết tăng 19%...v.v.